Conclusies onderzoek 'Hergebruik hoeves - een uitdaging!'

Situering

Er zijn steeds minder landbouwbedrijven in (Oost-)Vlaanderen en steeds meer bestaande hoeves krijgen een niet-agrarische bestemming. Dit stelt (Oost-)Vlaanderen voor een aantal grote uitdagingen, waaronder leegstand en verkrotting van erfgoed.

Concrete informatie over de uitdaging in de provincie Oost-Vlaanderen was echter niet beschikbaar.

Uitvoering

Het project bestaat uit verschillende fases:

• Inventarisatie (uitvoering: ILVO)
• Behoeftestudie (uitvoering: Innovatiesteunpunt)
• Ontwerpend onderzoek
• Communicatie en vorming

Dit onderzoek is quasi afgerond.

verloop van het project met focus op zuid-oost-vlaanderen

• Voor alle lokale besturen van de twee regio’s (Meetjesland en Zuid-Oost-Vlaanderen) gebeurde een inventarisatie van de vrijgekomen sites/hoeves (periode van 2008 tot 2019) en welk soort activiteit er actueel is.
• Zes lokale besturen namen deel voor de diepteonderzoeken: Brakel, Herzele, Kruisem, Lierde, Maarkedal en Sint-Lievens-Houtem. In deze gemeenten werden voor alle hoeves meer gegevens verzameld en was er intens overleg met bevoegde ambtenaren en lokale mandatarissen.
• Voor 4 hoeves werd er een ontwerpend onderzoek uitgevoerd met toestemming van de eigenaars in onze regio – 2 in Lierde, 1 in Brakel en 1 in Kruishoutem.
• De deelnemende lokale besturen kregen voor hun grondgebied een uitgebreid rapport  

Algemene conclusies uit de inventarisatiefase

• Het actuele hergebruik van hoeves blijkt een zeer diverse realiteit en uitdaging te zijn.
• Dit onderzoek toont dat hoeves die hun landbouwfunctie verliezen ook een belangrijke bron zijn voor verstedelijking van het platteland in Oost-Vlaanderen, naast nieuwe verkavelingen en infrastructuurwerken.
• Ook blijkt dat landelijk wonen het grootste deel (38,9%) inneemt van de vrijgekomen hoeves. Die villa’s nemen bovendien in toenemende mate omliggende landbouwgrond in voor de aanleg van grotere tuinen (‘vertuining’) en weides voor hobbydieren, vaak paarden vandaar de veelgebruikte term ‘verpaarding’. Op 8% van de onderzochte hoeves worden paarden gehouden, waarvan slechts 2,5% door professionele paardenfokkers.
• In bijna een kwart (21,4%) van de hoeves die sinds 2008 vrijgekomen zijn, is ondertussen een niet-agrarisch bedrijf gevestigd. Het gaat bijvoorbeeld om grondwerkers, transportfirma’s en hout- en metaalbewerkers, bedrijven die in 4/5 van de gevallen geen enkele link meer hebben met landbouw. Het aandeel (1/5) van de bedrijven dat wel nog een link heeft met landbouw, zit met het para-agrarisch karakter vaak in een grijze zone t.a.v. de ruimtelijke ordeningsregelgeving.
• Slechts 10,5% van de vrijgekomen hoeves blijken hergebruikt door een andere landbouwer, vaak een buur die de gebouwen slechts tijdelijk gebruikt. Deze landbouwactiviteiten zijn conform de agrarische bestemming en dus zone-eigen.
• In 12,5% van de hoeves is er sprake van leegstand of gedeeltelijke leegstand, waar bijvoorbeeld de woning nog bewoond wordt maar de bedrijfsgebouwen leeg staan. In de hoeves met leegstand stelt de uitdaging van hergebruik zich vaak het scherpst en dit zowel voor eigenaar als overheid, omdat hier de persoonlijke ambities van de eigenaar en/of de lokale bestuursambities vaak conflicteren met de wettelijke mogelijkheden.

Vervolg op dit onderzoek

In de recente beleidsnota ruimte van de Provincie wordt verwezen naar hergebruik hoeves evenals in het bestuursakkoord. Hieruit kan geconcludeerd worden dat de Provincie zeker met dit thema verder aan de slag wil.

In februari /maart volgt nog een uitgebreide communicatie.

meer info 

fwauters@streekoverlegzov.be of hergebruikhoeves@oost-vlaanderen.be

Het PDPO-project ‘Hergebruik hoeves, een uitdaging’ is een samenwerking tussen de Provincie Oost-Vlaanderen als trekker en de Intercommunale Veneco, het Streekoverleg Zuid-Oost-Vlaanderen en het Innovatiesteunpunt als co-promotoren. Het is een plattelandsproject in PDPO III met steun van Europa, Vlaanderen en de Provincie Oost-Vlaanderen.